Zaltbommel

Zeker 60% van het energieverbruik in de gemeente Zaltbommel komt voor rekening van de glastuinbouw. Hoe is dat zo gekomen? Dit artikel deelt wat inzichten en schetst een mogelijke toekomst.

Ontstaan energiebehoefte

Kassenbouw is ontstaan uit de behoefte om de energie van de zon te concentreren in een ruimte (de kas) en er zo meer en langer profijt van te hebben. Het seizoen kon op deze manier voor bepaalde gewassen wat worden verlengd.

Glastuinbouw werd steeds interessanter voor de banken, die daarom de tuinders begonnen te benaderen met voorstellen om meer rendement te genereren met de kassen. Eén van die voorstellen was het kunstmatig belichten en verwarmen van gewassen buiten het normale seizoen. De tuinder kan zo gewassen leveren buiten het gangbare seizoen, een positief Unique Selling Point (USP).

Het belichten en verwarmen vroeg om aanzienlijke investeringen. Daar wilde de banken graag bij helpen, en zo werden de tuinders heel gestaag steeds meer afhankelijk van de banken.

Overproductie

Een gevolg van het kunstmatig belichten en verwarmen van de kassen was, dat er meer gewassen konden worden geproduceerd dan benodigd voor de interne (Nederlandse) markt. De gewassen werden exportproducten, voor sommige producten geldt dat 80% in het buitenland wordt geconsumeerd.

Werkgelegenheid

Natuurlijk leidden al die innovaties tot meer werkgelegenheid. Echter, er werd ook al snel een andere trend waarneembaar: de lonen die de tuinders bereid waren te betalen, waren niet toereikend voor Nederlanders om een menswaardig bestaan te kunnen leiden. Dat gold niet voor mensen uit Polen. De tuinders gingen steeds meer gebruik maken van de diensten van arbeidsmigranten uit Oostbloklanden als Polen, Bulgarije etc. Dit bracht weer zijn eigen problemen met zich mee, die we maar al te goed kennen in Zaltbommel. Niet alleen zorgden die Oost-Europese krachten voor extra druk op de lokale huizenmarkt (in bijv. Zuilichem) en in sommige gevallen ook de nodige overlast, maar ook worden arbeidsmigranten zelf vaak niet goed behandeld. Het landelijke aanjaagteam van Emile Roemer (de voormalige SP-leider) stelde een heel aantal aanbevelingen op om misstanden in de sector tegen te gaan.

Naast de directe inhuur voor de oogst, zorgden de innovaties ook voor indirecte werkgelegenheid. Vooral de transportsector had er de handen vol aan.

Echter, ook hier deed de markt zijn werk. Steeds meer goedkope chauffeurs uit het buitenland verdrongen de Nederlandse chauffeurs. En ook hier geldt dat er regelmatig misstanden worden geconstateerd.

Het is een kwestie van tijd voor dit effect ook zichtbaar wordt bij andere toeleveranciers, als dit al niet het geval is.

Fluctuerende energieprijzen

Een verstorende factor bij deze innovaties, zijn de energieprijzen. Enige mate van fluctuatie is nog wel op te vangen, maar het moet niet te gek worden. Enfin, we hebben het allemaal aan den lijve ondervonden. De energieprijzen rijzen de pan uit, sommige tuinders zagen zich al gedwongen om althans deels te stoppen met belichten en verwarmen omdat de kosten niet meer opwogen tegen de baten (zie bijv. https://www.rtlnieuws.nl/economie/artikel/5276543/glastuinbouw-gasprijze...).

Vraag is, wat de banken hiervan gaan vinden.

Veel fundamenteler is echter de vraag of het verdedigbaar is dat de glastuinbouw een enorme druk legt op de lokale samenleving terwijl het tegelijkertijd veel malen meer CO2 uitstoot dan alle huishoudens van onze gemeente samen. En dat terwijl heel Nederland probeert met man en macht minder uit te stoten om de verwarming van de aarde tegen te gaan!

Het moet dus anders

Conclusie van dit verhaal: de situatie is onhoudbaar geworden. De glastuinbouw kan onmogelijk voorzien in haar eigen energiebehoefte, en het is niet realistisch om die rekening door te schuiven naar de lokale bevolking. Immers, die profiteren nog maar minimaal van alle bedrijvigheid. De balans is zoek.

De branche is nu aan zet. De SP nodigt de tuinders uit om in gesprek te gaan en samen op zoek te gaan naar een uitweg die de balans herstelt en waar alle betrokken partijen zich in kunnen vinden.

Voel u vrij om te reageren op dit artikel, u bent van harte welkom.

Richard van Dok (nummer 3, SP Zaltbommel)